این استاندارد باید درمورد فعالیتهاى بیمه عمومى و بیمه عمر زمانی بکار گرفته شود و در مورد سایر بیمههاى زندگى کاربرد ندارد و الزامات این استاندارد درمورد کلیه صورتهای مالی که دوره مالی آنها از تاریخ 1386/01/01 و بعد از آن شروع می شود، لازم‌الاجراست.
دامنه کاربرد استاندارد حسابداری شماره 28
این استاندارد باید درمورد فعالیتهاى بیمه عمومى و بیمه عمر زمانی بکار گرفته شود و در مورد سایر بیمههاى زندگى کاربرد ندارد.
قرارداد بیمه (بیمه نامه)
عقدی است که به موجب آن یک طرف (بیمه‌گر) متعهد میشود در ازاى دریافت حق‌بیمه از طرف دیگر (بیمه‌گذار)، در صورت وقوع حادثه، خسارت وارده به او یا شخص ذینفع را جبران کند یا مبلغ معینی را به وى یا شخص ذینفع بپردازد.
بیمه زندگی: نوعی بیمه مرتبط با حیات یا فوت انسان است که بیمه گر نسبت به پرداخت وجوهی معین براساس رویداد مشخصی، اطمینان می‌دهد.
بیمه عمومی: به بیمه‌هایی غیر از بیمه زندگی اطلاق میشود.
حق بیمه
مبلغی است که بیمه‌گر در ازای پذیرش خطر طبق قرارداد بیمه از بیمه‌گذار مطالبه می‌کند.
تاریخ شروع پوشش بیمه‌ای
عبارت است از تاریخ شروع پذیرش خطر توسط بیمه‌گر طبق قرارداد بیمه.
شناخت درآمد حق بیمه
درآمد حق‌بیمه باید:
- از تاریخ شروع پوشش بیمه ای، و نه تاریخ صدور، و
- به محض اینکه حق بیمه بهگونهاى اتکاپذیر قابل اندازهگیرى باشد، و
- به طور یکنواخت در طول دوره بیمه‌نامه (براى بیمههاى مستقیم) یا در طول دوره پذیرش غرامت (براى بیمههاى اتکایى) شناسایى شود. مگر اینکه الگوى وقوع خطر در طول دوره بیمه‌نامه یکنواخت نباشد که در این صورت درآمد حق‌بیمه متناسب با الگوى وقوع خطر برآوردی، شناسایى میشود (مثلا بعضى رشتهها همانند بیمه مهندسى).
تعدیل مبلغ حق بیمه
در مواردى که طبق بیمه نامه مبلغ حق‌بیمه در آینده مشمول تعدیل می‌باشد، حق‌بیمه تعدیل شده باید در موارد ممکن به عنوان مبناى شناسایى درآمد حق‌بیمه مورد استفاده قرار گیرد. اگر نتوان مبلغ تعدیل را بهگونهاى اتکاپذیر براورد کرد، مبلغ اولیه حق‌بیمه که باتوجه به سایر اطلاعات مربوط تعدیل میشود باید به عنوان مبنای شناسایی درآمد حق‌بیمه استفاده شود (مثلا بیمه باربرى دریایی و بیمه آتشسوزى انبارها).
بیمهنامههاى بین راهى
بیمهنامههاى صادر شده در اواخر سال مالى که تاریخ شروع پوشش بیمه‌ای آن قبل از تاریخ ترازنامه بوده و ممکن است بیمه‌گر اطلاعات کافى جهت تشخیص آنها نداشته باشد.
مبلغ بیمهنامههاى بین راهى
باتوجه به اینکه درآمد حق‌بیمه از تاریخ شروع پوشش بیمه‌ای شناسایى میشود، مبلغ بیمهنامههاى بین راهى براساس تجارب گذشته و رویدادهاى پس از تاریخ ترازنامه براورد مىشود و حصه عاید شده آن به عنوان درآمد حق‌بیمه شناسایى میشود.
حق بیمه عاید نشده
بخشی از حق بیمه مرتبط با بیمه‌نامه‌های صادره طی دوره مالی ه قابل انتساب به پوشش خطر بعد از پایان دوره مالی است به‌عنوان حق بیمه عاید نشده شناسایی میشود.
روشهای برآورد حق بیمه عاید نشده باید به‌گونه‌ای انتخاب شود که مبلغ برآوردی تفاوت با اهمیتی با بدهی واقعی در تاریخ ترازنامه نداشته باشد.
محاسبه حق بیمه عاید نشده
درمواردی که الگوی قوع خطر در ول وره یمه‌نامه تقریباً یکنواخت است برای محاسبه حق‌بیمه عاید شده از روش تناسب زمانی استفاده میشود. شیوه‌های محاسبه حق بیمه عاید نشده در روش تناسب زمانی برای بیمه نامه‌های سالانه شامل:
- روزانه (1/365): حق بیمه عاید نشده شامل مجموع حق بیمه‌های عاید نشده‌ای است که در پایان دوره مالی باتوجه به مدت منقضی نشده بیمه‌نامه‌ها محاسبه میشود.
- ماهانه (1/24): فرض می شود کـه صـدور بیمه‌نامـه‌ها درطول ماه به‌طور یکنواخت است.
- فصلی (1/8): فرض میشود که صدور بیمه‌نامه‌ها در طی فصل به‌طور یکنواخت است.
- سالانه (1/2): فرض میشود که صدور بیمه‌نامه‌ها در طی سال به‌طور یکنواخت است.
نکته:
روش تناسب زمانی باید بهگونهاى انتخاب و بکار گرفته شود که دقت آن از روش فصلى (یا روش 8/1) کمتر نباشد.
خسارت
عبارت است از مبلغ قابل پرداخت در اثر وقوع حوادث تحت پوشش قرارداد بیمه.
- باید براى بیمههاى مستقیم و اتکایى ناسایى ود.
- مبلغ آن باید بیانگر براورد معقولی ز مخارج لازم براى تسویه تعهد فعلى در تاریخ ترازنامه باشد.
- شامل مبالغ زیر است:
الف. خسارت واقع شده‌ای که گزارش نشده است،
ب. خسارت گزارش شده‌ای که پرداخت نشده است،
ج . خسارتی که به‌طور کامل گزارش نشده است،و
د. مخارج براوردى تسویه خسارت.
براورد و شناسایی بدهی خسارت پرداخت نشده
. بدهى مربوط به خسارت واقع شده‌ای که پرداخت نشده است (شامل خسارت گزارش نشده)، باتوجه به موارد زیر براورد و شناسایی می‌گردد:
. تجربیات درمورد خسارت واقع شده در گذشته
. آخرین اطلاعات موجود
. تغییر شرایط از قبیل آخرین حوادث فاجعهآمیز
. تغییر در حجم و ترکیب خطرات تحت پوشش بیمه
اجزای تشکیل دهنده مخارج نهایى جبران خسارت
این اجزا شامل موارد زیر است:
- مبالغ قابل پرداخت بابت خسارت طبق مفاد بیمه‌نامه، و
- مخارج تعیین و تسویه خسارت: شامل مخارج مستقیم هرخسارت مانند حق‌الزحمه خدمات کارشناسی و حقوقی و همچنین آن دسته از مخارج غیرمستقیمی است به توان با هر خسارت مرتبط دانست.
در تعیین مخارج نهایی جبران خسارت، مبالغ بازیافتنی از طریق حق جانشینی و یا اقلام اسقاطی از مبلغ خسارت کسر میشود.
ذخایر لازم براى خسارت معوق باتوجه به موارد زیر تعیین میشود:
- خسارت براوردى هرمورد یا طبقهاى از یک رشته (مثلاً در بیمه دنه براساس مدل و سال تولید)
- فرمولهاى ریاضى
- نوع بیمه و قضاوت مدیریت بستگى
روشى که توسط مدیریت انتخاب میشود باید به طور یکنواخت اعمال گردد.
تعدیل بدهى خسارت معوق
- تعدیل بدهى خسارت معوق براساس اطلاعاتى که پس از شناخت اولیه بدست می‌آید، ضرورى است.
- هدف از انجام این تعدیلات، براورد دقیقتر مخارج مورد انتظار جبران خسارت است.
- اثر این تعدیلات بر بدهى خسارت معوق و هزینه خسارت بهمحض دسترسی به اطلاعات جدید، شناسایى مىشود.
- با اینگونه تعدیلات به‌عنوان تغییر در براورد حسابدارى برخورد مىشود.
مبالغ دریافتنی از بیمه‌گر اتکایی بابت خسارت واقع شده
مبالغ دریافتنی از بیمه‌گر اتکایی بابت خسارت واقع شده اعم از گزارش شده و گزارش نشده، باید در دوره وقوع از یک طرف به‌عنوان دارایی و از طرف دیگر به‌عنوان درآمد بیمه‌گر واگذارنده شناسایی شود و نباید حسب مورد با بدهی یا هزینه مربوط تهاتر شود.
بیمه اتکایى: بیمه ی است که بهموجب آن یک طرف (بیمه‌گر اتکایی) در ازاى دریافت حق‌بیمه، جبران تمام یا بخشى از خسارت وارده به طرف دیگر (بیمه‌گر واگذارنده) را بابت بیمه‌نامه یا بیمهنامههاى صادره و یا قبولى توسط وى، تعهد مىکند.
بیمه اتکایى نسبى : نوعى بیمهاتکایى است که بهموجب آن بیمه‌گر اتکایی در قبال دریافت نسبتى از حق‌بیمه قرارداد بیمه اولیه، تعهد مىکند بههمان نسبت خسارت وارده به بیمه‌گر واگذارنده را جبران کند.
بیمهاتکایى غیرنسبى : نوعى بیمهاتکایى است که در آن بیمه‌گر اتکایی در قبال دریافت حق‌بیمه، تعهد مىکند تمام یا بخشى از خسارت مازاد بر سقف از پیش تعیین شده را جبران کند.
حقبیمههاى اتکایى
حق بیمه اتکایی واگذاری به بیمه‌گران اتکایی باید توسط بیمه‌گر واگذارنده از تاریخ شروع پوشش بیمه‌ای و طی دوره تأمین خسارت قرارداد بیمه اتکایی، به‌طور یکنواخت طی دوره پوشش بیمه‌ای یا متناسب با الگوی وقوع خطر، به‌عنوان هزینه بیمه اتکایی واگذاری درصورت سود و زیان شناسایی شود.
نحوه برخورد با حق‌بیمه واگذارى در:
بیمه‌های اتکایى به‌عنوان هزینه شناسایى میشود و با درآمد حق‌بیمه تهاتر نمی‌گردد. خسارت دریافتى یا دریافتنى از بیمه‌گران اتکایى نیز توسط بیمه‌گر مستقیم به‌عنوان درآمد ناسایى ىگردد و با هزینه خسارت یا هزینه حقبیمهاتکایى واگذارى تهاتر نمىشود.
بیمههاى اتکایى نسبى به‌طور هماهنگ با بیمههاى مستقیم مربوط به‌عنوان هزینه شناسایى مىگردد. بهعبارت دیگر هزینه بیمهاتکایى واگذارى به‌طور یکنواخت در طول دوره بیمه مستقیم مربوط شناسایى و در مواردى که شناسایى درآمد در بیمههاى مستقیم براساس الگوى وقوع خطر است، هزینه یاد شده نیز طبق الگوی مزبور شناسایى مىشود.
بیمههاى اتکایى غیرنسبى نیز معمولاً طى دوره بیمهاتکایى به‌طور یکنواخت هعنوان هزینه دوره شناسایى مىشود.
درآمد حاصل از بیمه اتکایی
- کارمزدهاى دریافتى و دریافتنى از بیمه‌گر اتکایى در زمان شروع پوشش بیمه اتکایی به‌عنوان درآمد شناسایی میشود.
- سهم بیمه‌گر مستقیم از مشارکت در سود (کارمزد منافع) دریافتی یا دریافتنی از بیمه‌گر اتکایی، در زمان تحقق به‌عنوان درآمد شناسایی میشود.
بیمه اتکایی مجدد
- بیمه‌گر تکایى مکن ست خشى ز خطر پذیرفته شده از بیمه‌گر مستقیم را مجدداً به بیمه‌گر اتکایى دیگرى (بیمه‌گر اتکایی قبول‌کننده) واگذار کند که به آن واگذارى مجدد گفته مىشود.
- نحوه حسابداری قراردادهای بیمه اتکایی مجدد نیز مشابه قراردادهای بیمه اتکایی اولیه است.
انتقال پرتفوى
- طبق ماده 54 قانون تأسیس بیمه مرکزی ایران و بیمه‌گری، مؤسسات بیمه می‌توانند با موافقت بیمه مرکزی ایران و تصویب شورای عالی بیمه تمام یا قسمتی از پرتفوی خود را با کلیه حقوق و تعهدات ناشیاز آن به یک یا چند مؤسسه بیمه مجاز دیگر -واگذار کنند.
- انتقال پرتفوی باید توسط بیمه‌گر انتقال‌دهنده به‌عنوان حذف پرتفوی و توسط بیمه‌گر قبول‌کننده به‌عنوان قبول پرتفوی به‌حساب گرفته شود.
حذف پرتفوی باید توسط بیمه‌گر انتقال دهنده ازطریق حذف بدهیها و داراییهای مرتبط با خطرات منتقل شده، به‌حساب گرفته شود.
قبول پرتفوی باید توسط بیمه‌گر قبول‌کننده از طریق شناسایی درآمد حق بیمه عاید نشده و خسارت معوق پذیرفته شده، به‌حساب گرفته شود.
بیمه مشترک
- فعالیتهای بیمه‌ای که ازطریق قراردادهای بیمه مشترک با بیمه‌گذار انجام میشود باید توسط بیمه‌گران قبول‌کننده همانند بیمه مستقیم و براساس نسبتهای توافقی به‌حساب گرفته شود.
- بیمه نامههایى که به‌طور مستقیم توسط یکی از اعضاى گروه بیمه‌گران مشترک صادر مىشود باید توسط آن عضو به‌عنوان بیمه مستقیم به‌حساب گرفته شود و بخشى از خطرات که توسط سایر اعضاى گروه پذیرفته مىشود باید همانند بیمهاتکایى واگذارى محسوب گردد. بیمهگرانى که این خطرات را مىپذیرند باید با آن همانند بیمهاتکایى قبولى برخورد کنند.
مخارج تحصیل
مخارج تحصیل بیمه نامه‌ها باید در زمان وقوع به‌عنوان هزینه دوره شناسایی شود.
این مخارج شامل موارد زیر است:
- حق‌العمل پرداختی به نمایندگیهـا،
- مخـارج صـدور بیمه‌نامه‌ها،
- مخارج اداری نگهداری سوابق بیمه‌نامه‌ها، و
- مخارج وصول حق بیمه‌ها.
اطلاعات زیر باید در یادداشت‌های توضیحی صورتهای مالی افشا شود :
الف . رویه شناسایى درآمد حق‌بیمه و حق بیمه عاید نشده (اعم از بیمه‌های مستقیم و بیمه‌های اتکایی)،
ب. رویه شناسایی هزینه حق بیمه بیمه ای اتکایی واگذاری، و
ج . نحوه محاسبه ذخیره خسارت معوق و ذخیره تکمیلی.
اقلام زیر باید در متن ترازنامه افشا شود:
الف. مطالبات از بیمه‌گذاران و نمایندگان،
ب. مطالبات از بیمه‌گران اتکایی،
ج. بدهى خسارت معوق،
د. بدهى به بیمه‌گران اتکایى،
ﻫ. حقبیمهعاید نشده، و
و. ذخیره تکمیلی.
اقلام زیر باید در متن صورت سود و زیان افشا شود:
الف. درآمد حق‌بیمه (مستقیم و اتکایی قبولی)،
ب. درآمد بازیافت خسارت از بیمه‌گران اتکایى،
ج. هزینه خسارت بیمههاى مستقیم و اتکایی قبولی، و
د. هزینه حقبیمهاتکایى واگذارى
نکته:
اجزاى تشکیلدهنده اقلام افشا شده در ترازنامه و صورت سود و زیان در یادداشتهاى توضیحى افشا میشود.
تاریخ اجرا استاندارد حسابداری شماره 28
الزامات این استاندارد درمورد کلیه صورتهای مالی که دوره مالی آنها از تاریخ 1386/01/01 و بعد از آن شروع میشود، لازم‌الاجراست.
مطابقت با استانداردهای بین‌المللی حسابداری
هیئت استانداردهای بین‌المللی حسابداری در رابطه با بیمه‌های عمومی، استاندارد خاصی تدوین نکرده است، اما در استاندارد بین‌المللی گزارشگری مالی شماره 4 با عنوان ” قراردادهای بیمه“ چارچوبهای کلی در مورد تعریف بیمه و فعالیتهای بیمه‌ای ارائه کرده است.
